ŚWIĄTYNIA ARTEMIDY W EFEZIE

Czas powstania: Wzniesiona ok. 550 roku p.n.e..

Lokalizacja: Na terenie dzisiejszej Turcji. Zbudowana przez Chersifrona i Metagenesa z Knossos.

Opis: Wielka świątynia zbudowana na polecenie Krezusa, której budowa trwała ok. 120 lat. Ogromna i pięknie wykonana, typ jońskiego dipterosu oparty na 127 kolumnach (tylu było fundatorów - władców i miast), składała się z wewnetrznego sanktuarium oraz przedsionka, w środku potężny posąg Artemidy. W 356 roku p.n.e. spalona przez szalonego, żądnego sławy szewca Herostratosa, odbudowana w drugiej połowie IV w p.n.e., ponownie zniszczona w czasie inwazji Gotów w 262 n.e. i już nie odbudowana, pozostałości w British Museum w Londynie. Posąg kultowy Artemidy Efeskiej znany z kopii rzymskich - oryginalna statua wykonana ze złota, kości słoniowej, srebra. Świątynia Artemidy starożytni uznawali za najwspanialszą budowlę na świecie. Historyk Filon z Bizancjum opisał ją następująco:"Świątynia Artemidy efeskiej niezwykłym jest przybytkiem bogów na ziemi. Kto ją raz ujrzał, przekonał się, że niebo i ziemia zamieniły się tu miejscami i że świat nieśmiertelnych bogów przeniósł się z niebios na ziemię". Budowa świątyni została ukończona ok. 550 roku p.n.e. po 120 latach od jej rozpoczęcia dzięki darowiźnie legendarnego króla Krezusa z Lidii. Jej wymiary wynosiły 111 na 55 m. Rzymski mędrzec i historyk, Pliniusz Starszy, zapisał, że świątynia miała 127 kolumn, z których 36 pokrytych było w dolnej części rzeźbami wykonanymi przez najwybitniejszych rzeżbiarzy starożytności. Również wspaniałe były tympanony, czyli trójkątne pola na przedniej i tylnej fasadzie świątyni. Tympanony wypełnione były olbrzymimi marmurowymi płaskorzeźbami. Jedna z nich przedstawiała Artemidę z łukiem i jeleniem wśród nimf. Naroża dachu zdobiły cztery marmurowe byki nienaturalnej wielkości. Wewnątrz świątyni stał ołtarz z cedrową statuą bogini. Ponad 500 lat świątynia zdobiła Efez. Z całego greckiego świata przybywały do niej pielgrzymki z darami, a w czasach rzymskich każdy nowy namiestik prowincji musiał przed objęciem urzędu złożyć hołd Artemidzie. To, co z niej pozostało, wydobyły ekipy archeologiczne Anglika Wooda w latach 1863-1875.